Tranh Đông Hồ nổi bật trước hết là bởi sinh ra từ một nền vật chất gắn với thiên nhiên nước Việt. Để chuẩn bị cho các công đoạn sản xuất, người làm tranh phải chuẩn bị những thứ sẽ trở thành đặc trưng nhận diện của loại tranh này: Giấy in tranh làm bằng vỏ cây dó được giã dập, nấu thành bột và xeo thành tờ rồi được phơi khô. Người Đông Hồ đã sáng tạo bằng dùng những cây chổi lá thông nhỏ quét một lớp hồ pha với vỏ con điệp lấy từ vùng biển về, nhờ đó nền tranh có một lớp phủ in những vệt lằn ngang như những đường vân óng ánh xà cừ, để rồi mang cái tên “giấy điệp”. Những chất liệu màu in cũng từ thiên nhiên: màu đỏ từ loại sỏi đỏ vùng đồi, màu nâu đỏ sẫm từ thân, rễ cây vang, màu xanh chàm từ vỏ và lá chàm vùng núi, màu vàng từ hoa hòe hay bột quả dành dành, màu đen từ tro rơm nếp hay than lá tre, gỗ xoan, thứ sẵn có xung quanh làng mạc… Từ những màu này, nghệ nhân pha thêm các màu khác như màu xanh từ gỉ đồng, rồi tất cả qua sự cải tiến đã hình thành một bộ màu “ngũ sắc” ổn định cho đến ngày nay.